Η Βιβλιοθήκη της Μονής είναι μία από τις αρχαιότερες και σπουδαιότερες βιβλιοθήκες του κόσμου. Μεταξύ των κειμηλίων ξεχωρίζει η συλλογή των φορητών εικόνων, η πλουσιότερη αριθμητικά και σημαντικότερη παγκοσμίως.

Το 2002 η UNESCO ενέταξε την Ιερά Μονή Σινά με όλα τα κινητά και ακίνητα μνημεία της, καθώς και την ευρύτερη περιοχή της, στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Στην αιτιολογία της κήρυξης αποδόθηκε και το κριτήριο VI που αναφέρεται στις άυλες αξίες δεδομένου ότι η Μονή αποτελεί διαχρονικά σημείο αναφοράς πιστών του χριστιανισμού, του ιουδαϊσμού και του ισλάμ.

Η περιοχή της Αγίας Αικατερίνης με έκταση 60.100 εκτάρια περιλαμβάνει το μοναστήρι και την πόλη της Αγίας Αικατερίνης, μικρούς οικισμούς και το όρος Χωρήβ. Εργα μεγάλης κλίμακας υποδομών (ξενοδοχεία, ορεινά θέρετρα, οδικά δίκτυα) έχουν ήδη γίνει και άλλα βρίσκονται στη διαδικασία υλοποίησης με σκοπό την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού χωρίς να έχουν προηγηθεί μελέτες τουριστικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σχέδιο διαχείρισης επισκεπτών καθώς και μελέτη επίπτωσης στην οπτική - αισθητική ακεραιότητα της Μονής.

Παραδοσιακοί οικισμοί στα χωριά των Βεδουίνων κατεδαφίζονται και αντικαθίστανται με νέα κτίσματα από σκυρόδεμα που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία του τοπίου. Κατά τη διάρκεια των έργων έχουν πραγματοποιηθεί ανασκαφές χωρίς να είναι γνωστά τα αποτελέσματα.

Επιπλέον η περιοχή έχει κηρυχθεί ως φυσικό καταφύγιο και η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη θα διαταράξει την ισορροπία του οικοσυστήματος. Φιλοξενούνται εκεί σπάνια είδη πτηνών και φυτών. Τα φυτά έχουν τις ρίζες τους σε βραχώδεις σχηματισμούς ηλικίας άνω των 800 εκατομμυρίων ετών, παρέχοντας βοσκότοπο και βιότοπο για δεκάδες ζώα υπό εξαφάνιση, όπως το αγριοκάτσικο της Νουβίας και η λεοπάρδαλη του Σινά.

Η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην ετήσια σύνοδό της (Σεπτέμβριος 2023) υιοθέτησε εκ των υστέρων χωρίς συζήτηση την εισήγηση της αρμόδιας γραμματείας της UNESCO (Kέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς) σύμφωνα με την οποία οι αιγυπτιακές αρχές καλούνται να εκπονήσουν τις απαιτούμενες μελέτες και να διακόψουν τις εργασίες μέχρι να διενεργηθεί αυτοψία από εμπειρογνώμονες της UNESCO.

Εκτιμάται ότι το μνημείο θα έπρεπε να είχε ήδη εγγραφεί στον «Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο» για να διαφυλαχθεί η οπτική - αισθητική ακεραιότητά του και η αυθεντικότητα του τοπίου.

Αρκετά από τα 195 κράτη-μέλη της Σύμβασης Παγκόσμιας Κληρονομιάς (Ελβετία, Σουηδία, Ην. Πολιτείες, Μεξικό, Παλαιστίνη, Κατάρ, Τσεχία...) κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης (22-23/11/23) διατύπωσαν την άποψη ότι τίθεται θέμα αξιοπιστίας της επιτροπής επειδή αποφασίζει με πολιτικά κίνητρα και πιέσεις αντίθετα με τα τεκμηριωμένα δεδομένα, ενώ η κοινωνία των πολιτών αποκλείεται από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Ενδεικτική είναι η άρνηση της επιτροπής να εγγράψει de facto άκρως απειλούμενες τοποθεσίες στον «Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο», που πληρούν τις προϋποθέσεις της Σύμβασης (άρθρο 11.4), όπως η Βενετία, το φρούριο και το πολιτιστικό τοπίο του Ντιγιαρμπακίρ, τα ηφαίστεια της Καμτσάτκα, οι ιστορικές ζώνες της Κωνσταντινούπολης (οι συνεχιζόμενες φθορές στην Αγία Σοφία είναι μη αναστρέψιμες).

(Η εγγραφή στον «Κατάλογο σε Κίνδυνο» θεωρείται εσφαλμένα μομφή για το κράτος με επιπτώσεις στον τουρισμό).

Επίσης από τις συνολικά πενήντα νέες υποψηφιότητες για την εγγραφή στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, η επιτροπή ενέκρινε την εγγραφή δεκαέξι μνημείων με ελλιπή στοιχεία των φακέλων, χωρίς διαχειριστικά σχέδια και μη τεκμηριωμένη την εξέχουσα οικουμενική αξία τους αγνοώντας τις αρνητικές εισηγήσεις των θεσμοθετημένων συμβουλευτικών οργανώσεων (ICOMOS, IUCN).

Είναι ευκταίο η επιτροπή (21 μέλη), στην οποία συμμετέχει η χώρα μας, ανανεωμένη με εννέα εκλεγμένα νέα μέλη (Βιετνάμ, Καζακστάν, Κένυα, Λίβανος, Ν. Κορέα, Ουκρανία, Σενεγάλη, Τζαμάικα, Τουρκία) να τηρεί μελλοντικά το πνεύμα και το γράμμα της Σύμβασης Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

*Αρχαιολόγος, πρώην αντιπρόεδρος της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Έδρας UNESCO για τις Απειλές κατά της Πολοτιστικής Κληρονομιάς του Ιονίου Πανεπιστημίου.