Χρονικό
Η Διεύθυνση Ανώτατης Εκπαίδευσης της UNESCO ενέκρινε στις 29 Ιουνίου 2021 την απονομή της Έδρας UNESCO “για τις απειλές κατά της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και των σχετικών με αυτήν δραστηριοτήτων” στον καθηγητή Σταύρο Κάτσιο (Chair holder) του Τμήματος Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας (ΤΞΓΜΔ) και διευθυντή του Εργαστηρίου Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων (GeoLab), στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Η εγκριθείσα Έδρα UNESCO είναι η πρώτη στη Δυτική Ελλάδα και στα Ιόνια Νησιά και η μοναδική Έδρα σε Ελληνικό Πανεπιστήμιο με βασικό αντικείμενο την Πολιτιστική Κληρονομιά. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την Κέρκυρα ως πόλη εγγεγραμμένη στον κατάλογο της παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η Έδρα αφορά στην μελέτη και ανάλυση, στην έρευνα και στην πρόταση πολιτικών καθώς και στη διδασκαλία (σε προπτυχιακό, μεταπτυχιακό-διδακτορικό επίπεδο και δια βίου μάθησης) σχετικά με κάθε είδους απειλές (περιβαλλοντικών, οικονομικών, εγκληματικών, αμυντικού και πολιτικού χαρακτήρα, τεχνολογικών, εγκληματικών, τρομοκρατικών απειλών κοκ.) για την Πολιτιστική Κληρονομιά και για κάθε σχετική με αυτή δραστηριότητα (όπως λχ απειλές για τις υποδομές, τις συγκοινωνίες, τον τουρισμό κοκ). Φορέας υλοποίησης της δράσης της Έδρας UNESCO είναι το Εργαστήριο Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων (GeoLab) του ΤΞΓΜΔ. Πέραν του προσωπικού του Εργαστηρίου, η Έδρα στελεχώνεται από διεθνή διεπιστημονική ομάδα καθηγητών και ερευνητών.
Η απόφαση απονομής της Έδρας έλαβε υπόψη την διεθνή μοναδικότητα του αντικειμένου της Έδρας, την αρτιότητα του φακέλου που κατέθηκε, τη διεθνή παρουσία και το πρωτότυπο ερευνητικό και διδακτικό έργο του Εργαστηρίου Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων (GeoLab), την πολυσυλλεκτικότητα και τη δικτύωση της ερευνητικής ομάδας, και το ακαδημαϊκό προφίλ του ΤΞΓΜΔ και του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Σημαντικό ρόλο στην επιτυχή έκβαση έπαιξαν οι φορείς της Κέρκυρας αλλά και του εξωτερικού που εκδήλωσαν την πρόθεση έμπρακτης υποστήριξης της Έδρας, καθώς και η αμέριστη υποστήριξη της Πρυτανείας του Ιονίου Πανεπιστημίου και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής UNESCO.
Η Έδρα
Η «Έδρα UNESCO για τις απειλές για την πολιτιστική κληρονομιά και τις σχετικές με την πολιτιστική κληρονομιά δραστηριότητες» στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, είναι αφοσιωμένη στην προώθηση του διαλόγου και της κατανόησης σχετικά με τη διατήρηση και τη σημασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς για τις επόμενες γενιές και βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση των πλέον πιεστικών προκλήσεων για την πολιτιστική μας κληρονομιά σήμερα. Συγκεκριμένα, η Ομάδα Εργασίας για την Παράνομη Διακίνηση Αρχαιοτήτων, της Έδρας, έχει συγκεντρώσει αποτελέσει σημείο αναφοράς στα μέσα ενημέρωσης διεθνώς. Η Πολιτιστική Κληρονομιά δεν μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο από μια πλατφόρμα για μελλοντική δημιουργία, για την αντιμετώπιση απειλών και προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή και η εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ο.Η.Ε. Για να εκπληρωθεί αυτή η αποστολή χρειαζόμαστε προνοητικότητα, προσμονή και δεξιότητες.
Η «Έδρα UNESCO για τις απειλές για την πολιτιστική κληρονομιά και τις σχετικές με την πολιτιστική κληρονομιά δραστηριότητες» επιδιώκει να εντοπίσει τις πολλαπλές απειλές, ανθρωπογενείς ή φυσικές, που αντιμετωπίζει η πολιτιστική κληρονομιά και οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά και διεξάγει έρευνα προτείνοντας πολιτικές και μέτρα, διοικητικά, νομοθετικά, παρέχοντας συντονιστικές ή άλλες συμβουλευτικές υπηρεσίες, που θα προστατεύουν ουσιαστικά την πολιτιστική κληρονομιά και τις κάθε είδους σχετικές δραστηριότητες. Τέτοια μέτρα συνεπάγονται τόσο μια προσέγγιση βασισμένη στο σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων όσο και μια κοινωνικοοικονομική προσέγγιση.
Στο πλαίσιο αυτό η Έδρα λειτουργεί στο Εργαστήριο Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων (GEOLab) του Τμήματος Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Κέρκυρα, Ελλάδα.
Οι ειδικοί στόχοι αυτής της Έδρας είναι:
- Συμβολή στον εντοπισμό των πολλαπλών απειλών που τίθενται για την πολιτιστική κληρονομιά και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά και που ενισχύουν την καταπολέμηση των απειλών σε οποιαδήποτε μορφή σε περιφερειακό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
- Έρευνα σχετικά με το πως τα κράτη και άλλοι παράγοντες (περιφερειακές οργανώσεις ή επαγγελματικές ενώσεις) συμβάλλουν αποτελεσματικά στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς ή επηρεάζουν με άλλο τρόπο δραστηριότητες που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά·
- Εντοπισμός και υποστήριξη μέτρων, διοικητικών ή νομοθετικών, πολιτικών ή άλλων, που θα συμβάλουν στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά·
- Ανάπτυξη μιας σειράς εκπαιδευτικών εργαλείων και προγραμμάτων κατάρτισης για την ανάπτυξη ικανοτήτων για την προώθηση της βιώσιμης περιβαλλοντικής διαχείρισης και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περιόδους κρίσης·
- Προώθηση της διαπανεπιστημιακής συνεργασίας ως στρατηγικής για την ανάπτυξη λειτουργικών μηχανισμών για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς· και,
- Συνεργασία με την UNESCO και άλλες Έδρες της UNESCO για σχετικά προγράμματα και δραστηριότητες.
Οι στόχοι που τέθηκαν συνάδουν πλήρως με τους στόχους, τις προτεραιότητες και τις πολιτικές της UNESCO. Στο πλαίσιο αυτό, η «Έδρα UNESCO για τις απειλές για την πολιτιστική κληρονομιά και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά» θα διευρύνει και θα εμβαθύνει το σημαντικό έργο του Εργαστηρίου Γεωπολιτισμικών Αναλύσεων (GeoLab) και των εταίρων της διεθνούς ερευνητικής κοινοπραξίας Yellow Tourism. Η «Έδρα UNESCO για τις απειλές για την πολιτιστική κληρονομιά και τις δραστηριότητες που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά» θα παρέχει περαιτέρω ένα φόρουμ για τους μελετητές που ασχολούνται με διάφορες πτυχές της πολιτιστικής κληρονομιάς και την προστασία της από κάθε μορφή εγκλήματος, της ασφάλειας, ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας, δημιουργώντας μία παγκόσμιο κουλτούρα προστασίας. Η αποστολή της Έδρας θα αναπτυχθεί σε πέντε επίπεδα:
- Οικοδόμηση μιας επιστημονικής κοινότητας (και ενός αντίστοιχου συνόλου γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων), που θα διευκολύνει τη δημιουργία βιώσιμων στρατηγικών, πρακτικών και πολιτικών για την πολιτιστική κληρονομιά·
- Εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση του κοινού, των διαφόρων φορέων, του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα σχετικά με την ποιότητα και το μέγεθος των απειλών για την πολιτιστική κληρονομιά·
- Δημιουργία συνεργασιών σε τοπικό επίπεδο – όπου εδράζεται μεγάλο μέρος της προς προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς – λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές συνθήκες και τις ανάγκες κάθε κοινότητας.
- Προτάσεις για την υποστήριξη δημόσιων πολιτικών και προτύπων αξιολόγησης, αξιολόγησης και συμμόρφωσης για όλους τους πολίτες, τις κοινότητες, τους φορείς, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά παγκοσμίως, και
- Συνεισφορά στη δημιουργία ενός παγκόσμιου δίκτυου προστασίας
Οι Έδρες UNESCO
Οι έδρες UNESCO λειτουργούν στο πλαίσιο του προγράμματος UNITWIN UNESCO Chairs ως αυτοδύναμες ερευνητικές και διδακτικές μονάδες των πανεπιστημίων και ως δεξαμενές σκέψης (think tanks).
Το UNITWIN είναι συντομογραφία για το Πρόγραμμα Αδελφοποίησης και Δικτύωσης Πανεπιστημίων (University Twinning). Οι Έδρες UNESCO και τα παγκόσμια δίκτυα τους δημιουργούν συστηματικά δεσμούς μεταξύ της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας, της κοινωνίας των πολιτών, των τοπικών κοινωνιών και των κέντρων δημιουργίας πολιτικής και λήψης αποφάσεων εξελισσόμενες σε τροφοδότες αριστείας και επινοητικότητας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Αναπτύχθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο για την προώθηση της έρευνας, μελέτης και διδασκαλίας στους τομείς ενδιαφέροντος της UNESCO και λειτουργούν ως φορείς διάδοσης και εκτέλεσης του έργου της. Μέσω της επιχειρησιακής συνεργασίας και του διαπολιτισμικού διαλόγου συμβάλλουν αποφασιστικά στην εφαρμογή του προγράμματος της UNESCO.
